Mieszkańcy Wtelna znają to miejsce. Inni już nie koniecznie. A szkoda, bo jak twierdzą znawcy tematu to cenny zabytek sztuki sepulkralnej.

Trochę butelek, ale nie jest źle

Mowa o grobowcu rodziny Beck we Wtelnie. Zimą widoczny z pobliskiej polnej drogi, latem ze względu na bujną roślinność już nie. Aby, się do niego dostać trzeba przemierzyć kilkanaście metrów bezdrożami. Kiedy już to się nam uda, oczom ukaże się kamienno-ceglana budowla z metalowymi drzwiami i kopułą. Widać, że ząb czasu budynek już nadgryzł. Wejście do środka uniemożliwia wspomniana metalowa brama. I nawet dobrze, bo kiedyś wnętrze było demolowane. Na grobowcu też widnieją dewastujące napisy. Dookoła trochę śmieci i butelek – ale i tak w porównaniu do niektórych cmentarzy ewangelickich nie jest źle. Jeżeli rozejrzymy się i przejdziemy wokół to znajdziemy pozostałości dawnej nekropolii w postaci nagrobków.

Strzępkowe informacje

Ogólnie zebranie informacji na temat tego miejsca nie jest łatwe. Z pomocą przychodzi Stowarzyszenie „Lapidaria. Zapominane cmentarze Pomorza i Kujaw”. To z ich strony dowiadujemy się, że dawniej cmentarz ewangelicki we Wtelnie znajdował się tu, gdzie obecnie jest cmentarz katolicki, czyli przy drodze na Morzewiec. W lasku, gdzie znajduje się grobowiec, chowano prawdopodobnie osoby zmarłe w wyniku epidemii cholery. To tam też swoje mauzoleum wystawiła rodzina Beck. Byli oni właścicielami majątku Wtelno od początku lat 50. do co najmniej 70. lub 80. XIX wieku. Niestety to strzępkowe informacje. Wiemy, że przed 1885 roku z wdową po Becku ożenił się niejaki Pokrzywnicki.

Wyróżniający się grobowiec

Przyglądając się innym starym cmentarzom, ten we Wtelnie wyróżnia się okazałym grobowcem. Czy to mogło świadczyć o zamożności dawnych właścicieli Wtelna? Postanowiliśmy zapytać o to Michała Wiśniewskiego ze Stowarzyszenia „Lapidaria. Zapominane cmentarze Pomorza i Kujaw”.

- Paradoksalnie odpowiedź na to pytanie jest trudna. Z jednej strony tak, bo przecież, aby wybudować sobie takie mauzoleum trzeba było wydać o wiele więcej pieniędzy aniżeli na drogi choć zwykłych rozmiarów nagrobek. Z drugiej strony, gdy porównamy go z innymi cmentarzami rodowymi (a dokładnie ich pozostałościami) to widać, że raczej zaznaczenie swojej zamożności poprzez budowę wyróżniającego się grobowca nie było czymś naturalnym. To raczej wynikało z indywidualnych cech rodziny.

Jak twierdzi nasz rozmówca zdecydowana większość cmentarzy rodowych to miejsca ze zwykłymi nagrobkami w kształcie krzyży, sporych kamieni polnych albo klasycznych postumentów nagrobnych, płyt, albo grobowców podziemnych.

- Nawet ród Falkenbergów posiadający m. in. majątek Chobielin (dziś dom byłego ministra R. Sikorskiego) miał dość skromny cmentarz rodzinny, który na pierwszy rzut oka nie różniłby się od zwykłych protestanckich cmentarzy wiejskich – mówi Michał Wiśniewski.

Zasługuję na opiekę

Jeżeli mowa o wyróżniających się cmentarzach rodowych warto wspomnieć o cmentarzach w Ostromecku, Wiskitnie i Motylu. Tam zachowały się mury z bramami o sporych rozmiarach. We Wtelnie takich elementów nie było.

- Oczywiście nie zmienia to faktu, że mauzoleum we Wtelnie jest cennym zabytkiem sztuki sepulkralnej i zasługuje na remont oraz opiekę. To jednak leży wyłącznie w gestii właściciela terenu, a według nas jest nim Urząd Gminy w Koronowie – dodaje M.Wiśniewski.

Omawianym obiektem opiekowali się niegdyś uczniowie miejscowej szkoły. Jak jest teraz? Nie wiadomo. Sądząc po małej ilości odpadów i przyciętych krzakach, ktoś na jakiś czas odwiedza to miejsce. Osoby, które posiadają jakiekolwiek informacje na ten temat prosimy o kontakt.

Poniżej prezentujemy kilka aktualnych fotografii grobowca.